మన అన్-సంగ్ హీరో సుగుణాన్ని మొట్టమొదట గ్రహించిన భారతీయుడు త్రేతాయుగపు రాముడు. తనని అరణ్యవాసం మాన్పడానికి వచ్చిన భరతుడితో రాజు ప్రజలతో ఎలా వ్యవహరించాలో చెబుతూ – ” రాజు ప్రజలనుంచి పన్నులు వసూలు చేయడం తేనెటీగ పువ్వు నుంచి మకరందాన్ని తీసుకున్నంత సున్నితంగా వుండాల,”ని అంటాడు. ఇప్పుడేమో దేశాలని మార్కెట్స్ గా, మనిషిని మార్కెట్ ఫాక్టర్ గా (పౌల్ట్రీ ఫాం, అందులో కోళ్ళు) మార్చి డబ్బు దండుకోడానికి తప్ప ఎందుకూ పనికిరాకుండా చేస్తున్నారు. (ఎవరు? మనమే)
బౌద్ధానికి చెందిన ఒక సూక్తి ఇలా వుంటుంది –
“In the village, a sage should go about Like a bee, which, not harming Flower, colour or scent, Flying off with the nectar.”
పూజలు, హోమాలు, యజ్ఞాలు పేరు చెప్పి డబ్బు దండే కుహనా గురూజీలకి ఇది వర్తిస్తుందేమో?
సినిమా కవిత్వంలో తుమ్మెద అనగానే ఎక్కువగా – “తుమ్మెదలంటని తేనియకై తుంటరి పెదవికి దాహాలు …”; “కందిరీగతో చెప్పానురా …” లాంటి రొటీన్ కవిత్వంతో తుమ్మెదకి ప్లేబాయ్/లవర్ బాయ్ ఇమేజ్ అంటగడితే, పోతనగారు మాత్రం “మందార మకరంద మాధుర్యమునదేలు మధుపంబు వోవునే, మదనములకు?,” అని కోయిల, హంస, చకోరం లాంటి హై-ప్రొఫైల్ జీవులకిచ్చిన ప్రాముఖ్యత, గౌరవం మధుపానికిచ్చాడు.
Kahlil Gibran తన The Prophetలో ఇలా వ్రాశాడు –
And now you ask in your heart,
“How shall we distinguish that which is good in pleasure from that which is not good?”
Go to your fields and your gardens, and you shall learn that it is the pleasure of the bee to
gather honey of the flower,
But it is also the pleasure of the flower to yield its honey to the bee.
For to the bee a flower is a fountain of life,
And to the flower a bee is a messenger of love,
And to both, bee and flower, the giving and the receiving of pleasure is a need and an
ecstasy.
People of Orphalese, be in your pleasures like the flowers and the bees.
అప్పట్నించీ ఇప్పటి వరకూ పరిస్థితేంమారినట్టు లేదు కదూ! తేనెటీగ మాత్రం అస్తమించే సూర్యుడివైపు వెళ్ళే ప్రయత్నంలో వుంది. సితార సినిమా లో భానుప్రియలాగా (ఇఫ్ అయామ్ రైట్, జిలిబిలి పలుకులు చిలిపిగ పలికిన ఓ మైనా మైనా .. పాటలో)
తేనెటీగ జీవనయానం ప్రకృతిమాత పనిచేసే తీరుని అద్భుతంగా ఆవిష్కరిస్తుంది. పేరు వింటేనే నోరూరే బంగినపల్లి మావిడిపండు మన నోటి దగ్గరకి చేరాలంటే అందుకు మన మధులిట్టు ఉద్దేశరహితంగా, అంటే unintentionalగా తోడ్పడుతోందో చూస్తే ప్రకృతిసహజంగా ఏర్పడిన ఒక మావిడిపళ్ళ పరిశ్రమ కనిపిస్తుంది. సృష్టిలో జీవుల మధ్య పరస్పర సహకారం ఎంతవుందో, ఎంత అవసరమో తెలుస్తుంది. [అత్తగారు-కొత్తకోడలు రాద్ధాంతాల నుంచి అమెరికా-రష్యాల మధ్య రాజకీయాల వరకూ రకరకాల విబేధాలతో కొట్టుకు చచ్చే మానవజాతికి ఇందులో నేర్చుకోవాల్సింది చాలావుంది కదా!]
అది గ్రహించినట్టున్నాడు Maurice Maeterlinck, తన The Life of the Bee పుస్తకంలో “If the bee disappeared off the face of the earth, man would only have four years left to live” అని రాసాడు(ట) 1901లో. అప్పటికీ ఇప్పటికీ ప్రకృతిపై మనిషి డిపెండెన్స్ తగ్గింది కానీ ఒక యూ ఎస్ లోనే పదిహేను బిలియన్ డాలర్ల విలువైన పంటలు తేనెటీగ మీద ఆధారపడే పండుతున్నాయి, నూటయాభై మిలియన్ డాలర్ల తేనె ఉత్పత్తి కాక. తేనెటీగ అదృశ్యమౌతే ఈ పంటల కోసం కృత్రిమ పద్ధతులపై ఆధారపడాలి. దాని మూల్యం సంవత్సరానికి ఆరు బిలియన్ డాలర్లు. అమెరికన్ సామాన్యులు తిండి తగ్గించుకుంటే తప్ప ఖర్చు తట్టుకోలేని పరిస్థితి వస్తుంది.
ఒక మావిడి చెట్టు కొన్ని వేల పూలు పూస్తుంది. ఆ పూలన్నీ పరపరాగ సంపర్కం (Cross-pollination) కోసం పూసినవే. వాటిలోని పుప్పొడి మరో చెట్టు పూలకి చేరాలి. అప్పుడే కాయలు కాస్తాయి. ఈ చెట్టు మీద వాలిన తేనెటీగ ఆ చెట్టు మీదకి వెళ్ళినప్పుడు దాని కాళ్ళకి అంటుకున్న పుప్పొడి ఇటూ అటూ మారుతుంది. పరాగ సంపర్కం జరుగుతుంది. అంతేకాదు తేనెపట్టులో వున్నా సమయంలో తేనెటీగలు ఒకదాన్నొకటి ఒరుసుకుంటూ తిరుగుతున్నప్పుడు వేరు వేరు చెట్ల పుప్పొడులు ఒక ఈగ నుంచి మరొకదానికిమారి అనేక చెట్ల మధ్య పర పరాగ సంపర్కం జరుగుతుంది. ఈ విధంగా జెనెటిక్ డైవర్సిటీ ఎక్కువగా వుంది ఫలదీకరణానికి మంచి అవకాశం వుంటుంది. ఆరోగ్యమైన కొత్త విత్తనాలు తయారవుతాయి.
అందుకేనేమో, అమెరికన్ పాప్ సింగర్, పాట్రీషియా స్మిత్ ఏమంటోందంటే – “I’ve said this over and over, but I’ll say it a million more times – I’m concerned more about the death of a bee than I am about terrorism. Because we’re losing hives and bees by the millions because of such strong pesticides.” యూఎస్ లో పరిస్థితి అలావుంటే మనదేశంలో ఎలావుండి వుండవచ్చో!
ఫైనల్ గా అర్ధం చేసుకోవాల్సిందేమిటంటే –
కాలనీ కొలాప్స్ డిజార్డర్ సమస్యతో తేనెటీగలు అంతరించే ప్రమాదం ఏర్పడింది. రెండువేల ఆరు లో దీన్ని గ్రహించారు. దీనికి కారణాలు ఒక దానితో ఒకటి లింకయి వున్నవి.
1
గ్లోబల్ వార్మింగ్ వల్ల చాలా వృక్షజాతులు సహజంగా పూయాల్సిన సీజన్ కంటే మొందో వెనకో పూస్తాయి. దీంతో సీజన్ ప్రకారం తేనె కలెక్షన్ కి వచ్చిన తేనెటీగలకి పూలు కనబడవు. తిండిలేక అవి …. ప్చ్!
2
పెస్టిసైడ్స్ వాడకం ఎన్నాళ్ళు సాగుతుందో అప్పటివరకూ తెనేటీగకి దినదిన గండమే. ఆర్గానిక్ ఫార్మింగ్ విస్తృతంగా జరిగితే తప్ప పరిస్థితి మారదు. గ్లోబలైజేషన్ యుగంలో రైతులు అంత త్వరగా మార్చుకోగలరా? కార్పొరేట్ల వత్తిడికి లొంగే ప్రభుత్వాలు పెస్టిసైడ్స్ పూర్తిగా బాన్ చేస్తాయా? దేనికీ ఆన్సర్ లేదు. ప్చ్.. ప్చ్..
3
అరణ్యాలు నాశనం అయిపోయి, తేనెటీగలకి అలవాటులేని వ్యాపారపంటలు పెరిగిపోయి, హానికారక కీటకాలు పెరిగిపోయి తెనేటీగ బ్రతుకు తెల్లారిపోతోంది. ప్చ్.. ప్చ్..ప్చ్..
విషయం మనకి తెలుసు కానీ ఏమీ చెయ్యము. మధులిట్టుకి తెలియదు కానీ తన పని నిశ్శబ్దంగా, నిర్లిప్తంగా చేసుకుపోతోంది. ఇల్లిల్లూ తిరుగుతూ, మకరందంతో పాటు, పురుగుల మందులూ పీల్చుకుంటూ ఒళ్ళు పాడుచేసుకుని అంతరించడానికి సిద్ధమౌతోంది.
పోతన చెప్పిన హితవు –
మందార మకరంద మాధుర్యమున దేలు మధుపంబు వోవునే, మదనములకు?
నిర్మల మందాకినీ వీచికల దూగు రాయంచ జనునె, తరంగిణులకు?
లలిత రసాల పల్లవ ఖాదియై చొక్కు కోయిల చేరునే, కుటజములకు?
పూర్ణేందు చంద్రికా స్ఫురిత చకోరకమరుగునే, సాంద్ర నీహారములకు? వినుత గుణశీల మాటలు వేయునేలా ?
మానవజాతి పట్టించుకుంటేనే, వంటబట్టించుకుంటేనే పచ్చటి ప్రకృతి అందులో చక్కటి తేనెపట్టు మిగిలేది. అందుకు మనం చెయ్యల్సింది కాలుష్యం తగ్గించడం, అరణ్యాల్ని రక్షించడం, సహజ ఆహారాలకి అలవాటు పడడం. పోతనగారి భావం దైవభక్తికి సంబంధించిందయినా, డే-టు-డే లైఫ్ లో కూడా ఉపయోగపడుతుంది. అది యాంత్రిక జీవితానికి, మెటీరియలిజానికీ, కన్జ్యూమరిజానికి దూరం జరగడం ద్వారా సాధ్యపడుతుంది.
జోరుమీదున్నావు తుమ్మెదా నీ జోరెవరి కోసమే తుమ్మెదా|| ఇల్లిల్లు తిరిగేవు తుమ్మెదా నీ ఒళ్ళు జాగరతే తుమ్మెదా
అన్నట్టు ఈ ఆర్టికల్ మొదటి పోస్టు చేసిన కాస్సేపటికి, రాత్రిపూట మా యింట్లోకి వచ్చిన తేనెటీగ ఇది –
ఇది రాసినందుకు కృతజ్ఞతగా వచ్చిందేమో అని ముందు అనుకున్నా, కానీ అది దారి తప్పి కాలనీ కొలాప్స్ డిజార్డర్ వల్ల అది దారితప్పి ఇలా వచ్చిందేమో అనిపించి బాధనిపించింది. జాగ్రత్తగా కాయితం మీద ఎక్కించి బయట గాలిలోకి వదిలేసాను. అది పువ్వుకి నొప్పి లేకుండా తేనె తీసుకున్నట్టు, అంత మెత్తగా దాన్ని హాండిల్ చేశానా? ఏమో! ఎలా తెలుస్తుంది?
Part (1)-ఇల్లిల్లు తిరిగే తుమ్మెదా! ఒళ్ళు జాగరత!!
కవిగారు ఒకమ్మాయి తనని తుమ్మెదతో పోల్చుకుంటూ తనే పాడుకున్నట్టుగా రాశారు శివరంజని సినిమాలోని ఈ పాటని.
సినిమా చూళ్ళేదు. చూసినా పాటర్ధమయ్యే సీను అంతకంటే లేదు. బట్, పాట నచ్చింది. చిన్నప్పుడు పెద్దాళ్ళు చూడనివ్వని సినిమాలన్నీ (అఫ్-కోర్స్, అన్నీ అంటే నిజంగా అన్నీ అనికాదు) యూ ట్యూబ్ లో చూసేస్తున్నా శివరంజని ఇంకా కవర్ చెయ్యలేదు. ఆలస్యానికి కారణం దాసరి దర్శకత్వం అని కొంచెం అనుమానం. ….
A-సర్టిఫికెట్ సినిమా! చూసే యోగం లేదప్పుడు
ఇంకా చూసే ధైర్యం రాలేదిప్పుడు
కారణం? పేజీలకొద్దీ దాసరిచేసే చప్పుడు
దాసరి
నేఁరాసింది కాదా సరి?
స్క్రీన్ ప్లే, దర్శకత్వం సరేసరి
మాటలు,పాటలు కూడా అంటే చేదేమరి
అందులో మనకెవరూ సరి?
శ్రీశ్రీ సిప్రాలి పది పేజీలు తిరగేసానో లేదో, వాక్యనిర్మాణం సరిగా రాని మనకి ప్రాసలు కూడా వచ్చేస్తున్నాయ్. మూకం కరోతి వాచాలం .. అన్నట్టు శ్రీశ్రీ మహిమతో నా కీ-బోర్డుకీ తెలుగుదనం వంటబడుతోంది. [గొప్పలుకాదు, నిఝ్ఝం! ముందు రాసిన లైన్లు అతి పేలవంగా, అంటే వీటికంటే అన్నమాట, వున్నాయి. ఊరికే, సిప్రాలి కాస్సేపు చదివి మళ్ళీ టైపింగుకి కూచోగానే ఇలా మారాయి. నాస్తికుడు శ్రీశ్రీ చేసిన మిరకిల్ ఇది!! మహిమలున్నాయి!! 😉 ]
దర్శకత్వానికి భయపడి సినిమా చూళ్ళేదనడం అన్-ఫెయిర్ అనిపిస్తోంది కదా, సినిమా చూసాక నచ్చితే తూచ్ అంటాను. Oops! I have already started digressing without even mentioning what I wanted to reflect on.
నా తలలో కదిలే అలలు –
శివరంజని గురించి కానీ,
రచయిత గురించి కానీ,
రచన గురించి కానీ
కాదు, అందులో నా నాలెడ్జి అణా-కానీ – కనక సింబాలిక్ శివరంజని, తుమ్మెద గురించి రాసుకుని వూరుకుంటా.
సినిమాలో శివరంజని కధ ఏమౌతుందో తెలీదుగానీ తుమ్మెద బతుకు మాత్రం పై చరణంలో హెచ్చరికకి తగ్గట్టే తెల్లారేలా వుంది.
దాని బతుకెలా తెల్లారితే మనకేం అనుకోడానికి లేదు. ఎందుకంటే –
“for every third bite of food you take, thank a bee or other pollinator,” అని Forgotten Pollinators అన్న పుస్తకం రాసిన E.O. Wilson అన్నాడు కాబట్టి. ఫాదర్ ఆఫ్ సోషియో బయోలజీ, ఫాదర్ ఆఫ్ బయోడైవర్సిటీ అని పేరు పొందిన ఈయన్ని లైట్ గా తీసుకునే ఛాన్స్ లేదు. పులిట్జర్ ప్రైజ్ పొందిన రెండు పుస్తకాలు The Social Conquest of Earth, Letters to a Young Scientist ఆయనవే. The Meaning of Human Existence అనే మూడో పుస్తకం న్యూయార్క్ టైమ్స్ బెస్ట్ సెల్లర్. చీమల గురించి ఈయనది మహా ఇంటరెస్టింగ్ కోట్ ఒకటుంది : “Karl Marx was right, socialism works, it is just that he had the wrong species”, చీమలు, తేనెటీగలు లాంటి సామాజిక కీటకాలు కమ్యూనిస్టు వ్యవస్థని పోలిన వ్యవస్థల్లో జీవించడానికి కారణం వాటిల్లో అన్నిటికీ సంతానం పొందే అవకాశం లేకపోవడమేట. జాతి మనుగడ కోసం ఒక రాణి చీమపై ఆధారపడి వుండడంతో దానికోసమే నడ్డి విరిగేలా పనిచేస్తూ సంఘజీవనం చేస్తాయిట. నరజాతిలో సీన్ రివర్స్. ఎవరికి వాళ్ళు సొంత గూడు కట్టుకుని, తమకోసం, సంతానం కోసం కొత్త కొత్త బతుకు తెరువు మార్గాలు కనిపెడుతూ ఉండడంలోనే డార్విన్ సిద్ధాంతం – సర్వైవల్ ఆఫ్ ది ఫిట్టెస్ట్ – ప్రకారం మనిషి మనుగడ నడుస్తుందిట. కమ్యూనిజం విఫలం అవ్వడానికి కార్ల్ మార్క్స్ సిద్ధాంత లోపం కాదు, మనుషుల జీవన విధానానికి ఆ సిద్ధాంతం సూటవ్వదని ఆయన భావం. అయితే, జంతుప్రవృత్తిని వదిలిపెట్టడం మనిషి వల్ల అయ్యేపని కాదనే తిరుమలేశుని భావాన్ని మనం వెతుక్కోవచ్చు.
అదలావుంచి అసలు టాపిక్ లోకి, అంటేతుమ్మెద=కొంకిరము=జంటముక్కాలి=జమలిముక్కాలి=తేటి=తేనెతిండి=మధులిట్టు=మధుపము అనబడే తేనెటీగ విషయానికి వస్తా…
ఈ పోస్టు పోస్టడానికి ఇన్స్పిరేషన్ ఇచ్చిన కొంకిరం కింద ఫోటోలోవుంది. బాలి ఐలాండ్లో ఒకానొక కాఫీ ప్లాంటేషన్ చూడ్డానికి వెళ్ళినప్పుడు నిశ్శబ్దం గా తనపని తను చేసుకుంటూ, పనిలోపనిగా ప్రపంచంలో మనుషులతో సహా అనేక జీవులకి అవసరమైన తిండి సమకూర్చడంలో తను చేస్తున్న మహోపకారం గురించి కించిత్తు ఎరుక లేకుండా, పువ్వు నుంచి పువ్వుకి ఎగురుతున్న ఈజంటముక్కాలి నా సెల్ ఫోన్ కెమెరాకి చిక్కింది.
అప్పుడే స్వామి వివేకానంద మాట ఒకటి మనసులో మెదిలింది. ఎక్జాక్ట్ టెక్స్ట్ గుర్తు రావట్లేదు కానీ మొత్తమ్మీద, “నా దృష్టిలో మనిషితో పోలిస్తే ఒక చిన్న కీటకం తన ధర్మాన్ని అతని కన్నా మెరుగ్గా, నిశ్శబ్దంగా, నిస్వార్ధంగా నిర్వర్తిస్తుంది,” అనే అర్ధం వచ్చేలా వుంటుంది. ఆ జమలిముక్కాలి కనబడిన పరిసరాలు, అక్కడి ఆవరించివున్న నిశ్శబ్దం, చుట్టూ వున్న హరిత ప్రకృతి ఆ భావనకి చిక్కదనం కలిగిస్తున్నాయి. ఎదురుగా స్వామి రూపం కనబడలేదన్నమాటేగానీ ఆయన హృదయంలో ఎంతటి కన్విక్షన్ తో పై మాట అన్నారో అది అనుభవానికి తెచ్చేలా వుంది ఆ క్షణం, ఆ స్థలం. ఈ సూక్తి పూర్తి పాఠం కోసం నెట్ లో వెతుకుతుంటే మరో సూక్తి, ప్రపంచానికి అవతలి పక్కనుంచి వచ్చినది, ఇది దొరికింది –
పువ్వు చుట్టూ ఒకటి రెండు చుట్లు తిరిగి నెమ్మదిగా పువ్వులోకి వెళ్తున్న ఆ తేటి కదలికలు నాకు వినబడని అదృశ్యమురళీధారి వేణుగానపు పరోక్షానుభవంలావున్నాయి. బాలికి రావడంలో చేసిన విమాన ప్రయాణం వల్లా, ఐలాండ్ లో వాడిన వెహికల్స్ వల్లా కలిగిన వాతావరణ కాలుష్యం అప్పుడే గుర్తుకొచ్చింది. ప్రపంచంలో ఒక్క మనిషి తప్ప అన్ని జీవరాశులూ అదృశ్య వేణువుతో లయ కలుపుతున్నాయి. మనిషి తప్పటడుగులే ఇప్పుడీ తేనెతిండి మనుగడకి ప్రమాదం తెచ్చిపెడుతున్నాయి.
యెస్, ఇల్లిల్లూ తిరిగే తుమ్మెదకి ఒళ్ళు జాగరత ఎలా చూసుకోవాలో తెలియదు పాపం. మనం పంటలపైనా, తోటలపైన జల్లుతున్న పెస్టిసైడ్స్ కి, ఎరువులకి అవి బలౌతున్నాయి. ఒక్క యూఎస్ ఏ లోనే గత యాభైఏళ్లలో ఎప్పుడూ లేనంత అతితక్కువ సంఖ్యలో తేనెపట్లు ఏర్పడుతున్నాయని తేలింది. అన్ని విధాల బాగానే కనబడుతున్న తేనెటీగలు సడెన్ గా పట్లు వదిలిపెట్టి వెళ్లిపోతున్నాయి, సామూహికంగా. ఆ రకంగా యూఎస్ లో సాధారణంగావుండే తేనెపట్లలో మూడో వంతు అదృశ్యం అయ్యాయి.
4ksy
Like this:
Like Loading...
YVR's అం'తరంగం' 
